Przejdź do zawartości

Philip Bialowitz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Philip Bialowitz
Filip Białowicz
Ilustracja
Philip Bialowitz w Sobiborze (2013)
Data i miejsce urodzenia

25 listopada 1929
Izbica

Data i miejsce śmierci

6 sierpnia 2016
Delray Beach, USA

Faksymile
Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Zasługi RP

Philip Bialowitz, j. pol. Filip Białowicz (ur. 25 listopada 1929[1] w Izbicy, zm. 6 sierpnia 2016 w Delray Beach)[2] – polski weteran II wojny światowej pochodzenia żydowskiego, były więzień obozu zagłady SS-Sonderkommando Sobibor i uczestnik powstania więźniów tego obozu, autor wspomnień z czasów Zagłady Żydów. Po wojnie osiadł w Stanach Zjednoczonych[3].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Izbicy – typowym polskim sztetlu, nazywanym „żydowską stolicą” ze względu na przewagę ludności żydowskiej (ok. 90% mieszkańców w 1939), gdzie jego rodzice prowadzili garbarnię. W 1943 r. został wraz z rodziną deportowany do obozu zagłady w Sobiborze, gdzie do wybuchu powstania przebywał 6 miesięcy, angażując się wraz z bratem w tworzenie konspiracji. Uczestniczył w powstaniu więźniów, które wybuchło 14 października 1943. Do zakończenia wojny ukrywany był przez polską rodzinę Mazurków na wsi.

Okres powojenny

[edytuj | edytuj kod]

Pod koniec wojny i krótko po jej zakończeniu do 15.06.1945 pracował jako cenzor w Powiatowym Oddziale Cenzury Wojennej w Zamościu. W czasie pracy w PUBP został też aresztowany pod zarzutem przynależności do AK i pobity podczas śledztwa[4]. Do Urzędu Bezpieczeństwa trafił z rekomendacji Michała Goldberga[5] (cenzor oddziału cenzury wojennej w Lublinie, przedwojenny przyjaciel Symchy Białowicza), a w ramach obowiązków służbowych na podstawie kontrolowanej korespondencji przygotowywał raporty dla NKWD oraz UB, które pomagały ustalać miejsca pobytu żołnierzy AK[6][7].  Autor książki wspomnieniowej pod tytułem A Promise at Sobibór: A Jewish Boy’s Story of Revolt and Survival in Nazi-Occupied Poland[8], przetłumaczonej na język polski przez Piotra Kowalika i wydanej nakładem Wydawnictwa „Nasza Księgarnia” pod tytułem Bunt w Sobiborze: opowieść o przetrwaniu w Polsce okupowanej przez Niemców (ISBN:9788310115829)[9].

Mieszkał w Nowym Jorku. Podczas obchodów 70. rocznicy powstania w obozie zagłady w Sobiborze, w 2013 r., został przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej[10][11].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Marek Bem, Sobibór, Bunt wobec wyroku, 2012.
  2. Bruce Weber: Philip Bialowitz, Who Escaped a Nazi Death Camp and Testified in Court, Dies at 90. nytimes.com, 2016-08-13. [dostęp 2016-08-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-15)]. (ang.).
  3. Philip Bialowitz nie żyje. Był ostatnim polskim Żydem, który przeżył obóz zagłady w Sobiborze [online], Onet.pl, 8 sierpnia 2016 [dostęp 2016-08-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-09] (pol.).
  4. Biuletyn Informacji Publicznej [online].
  5. Akta personalne funkcjonariusza SB: Michał Goldberg, ur. 08-04-1915 r. IPN Lu 0296/247, [w:] Biuletyn Informacji Publicznej.
  6. Archiwum fundacji Shoah [online].
  7. Kaczorowski Andrzej, Debata, miesięcznik regionalny, numer 5(92)2015. Z Sobiboru do UB.
  8. Philip “Fiszel” Bialowitz, Joseph Bialowitz (2010), A Promise at Sobibór: A Jewish Boy’s Story of Revolt and Survival in Nazi-Occupied Poland. Univ. of Wisconsin Press, ISBN 0-299-24803-8.
  9. Wirtualny Katalog Biblioteki Narodowej
  10. Ordery w 70. rocznicę Powstania w obozie w Sobiborze. prezydent.pl, 2013-10-14. [dostęp 2016-08-15]. (pol.).
  11. M.P. z 2014 r. poz. 392 – pkt 2.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]